ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ (PORTFOLIO) ΓΛΩΣΣΩΝ
Μια νέα πραγματικότητα στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ενωμένης Ευρώπης
Τι είναι το Ευρωπαϊκό Portfolio Γλωσσών;
Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που συνοδεύεται από το «Ευρωπαϊκό Διαβατήριο Γλωσσών». Συνοδεύει την υλοποίηση του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου αναφοράς για τις γλώσσες, όπως έχει θεσμοθετηθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Γιατί αυτό το Portfolio;
Το Portfolio θεσπίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Όταν το 1997 τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν για το Ευρωπαϊκό Portfolio Γλωσσών, κατέληξαν στη διαπίστωση: Η Ευρώπη άλλαξε, οι γλώσσες δε χρησιμεύουν πλέον μόνο για να ταξιδεύουμε αλλά οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να μαθαίνουν γλώσσες για να συνυπάρξουν, για να εργαστούν. Για να μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους οι ευρωπαίοι πολίτες οφείλουν να είναι πολύγλωσσοι.
Να γίνονται σεβαστές όλες οι ομιλούμενες γλώσσες, ακόμη και οι τοπικοί διάλεκτοι.
Ο Γενικός γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης ( W. Chiwimmer ) δήλωσε τότε:
«οι γλωσσικές δεξιότητες είναι απαραίτητες για τη γλωσσική δημοκρατικοποίηση της
Ευρώπης».
Αυτό λοιπόν το Portfolio είναι ένα εργαλείο σημαντικό για την προώθηση της πολυγλωσσίας, της πολυπολιτισμικότητας και της γλωσσικής δημοκρατίας στις χώρες της Ευρώπης.
Από πότε ισχύει το Portfolio;
Οι αρχές και το πλαίσιό του συντάχθηκαν κατ΄ αρχήν το 1997. Το 1998 δοκιμάστηκε πιλοτικά σε 14 ευρωπαϊκές χώρες.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα
πνευματικά δικαιώματα του τίτλου «Ευρωπαϊκό Portfolio γλωσσών» καθώς και ο
λογότυπος «Συμβούλιο της Ευρώπης» και οι τυποποιημένες σελίδες
του «Διαβατηρίου γλωσσών» ανήκουν αποκλειστικά στο Συμβούλιο της Ευρώπης .
Η χρήση τους χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου της Ευρώπης διώκεται ποινικά.
Το ιστορικό του Ευρωπαϊκού Portfolio Γλωσσών για την Ελλάδα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέθεσε σε θεσμοθετημένα όργανα των κρατών – μελών, τη συγγραφή μετά από έρευνα, του Portfolio για τους έλληνες μαθητές. Ήδη φορείς από τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη έχουν ετοιμάσει το δικό τους Portfolio.
Για την Ελλάδα ορίστηκε η κ. Καγκά Ευαγγελία, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ως επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος, Εθνική εκπρόσωπος και υπεύθυνη συνεργασίας μεταξύ της χώρας μας και του Συμβουλίου Ευρώπης. Με ανοικτή πρόσκληση, συγκροτήθηκε ομάδα υποστήριξης του προγράμματος που ανέλαβε, κάτω από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την έρευνα ώστε να προσδιοριστούν οι δείκτες των γλωσσικών δεξιοτήτων ( βασισμένες στην κλίμακα του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις ξένες γλώσσες, του Συμβουλίου της Ευρώπης: διδάσκω, μαθαίνω, αξιολογώ ) και να προσαρμοστούν στην ταυτότητα του έλληνα μαθητή (διότι με διαφορετικό τρόπο μαθαίνει ξένες γλώσσες π.χ. ένας Ελβετός που ξεκινά τετράγλωσσος, με διαφορετικό τρόπο ένας έλληνας ή ένας Τσέχος ).
Έτσι η έρευνα ξεκίνησε και το ελληνικό Portfolio εφαρμόστηκε πιλοτικά από το Σεπτέμβριο του 2001 σε 2.000 μαθητές ώστε να καταγραφούν οι ανάγκες του και να προσδιοριστούν οι δείκτες για όλες τις γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά κλπ).
Την πρόοδο των εργασιών και τη συγγραφή του Portfolio έλεγχε και αξιολογούσε σε τακτά χρονικά διαστήματα η αρμόδια ευρωπαϊκή επιτροπή και τελικά η έγκριση δόθηκε το 2003
( Αριθμός έγκρισης 43.2003 ).
Ήδη, μετά από 2,5 έτη επίπονης εργασίας, το ελληνικό Portfolio εκδόθηκε και η Ελλάδα έχει πλέον εναρμονιστεί με τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης (49 χώρες μέχρι το 2003 έχουν εκδώσει το δικό τους Portfolio), ο δε έλληνας μαθητής θα μπορεί με το Διαβατήριο Γλωσσών να αναγνωρίζει τη γλωσσομάθειά του σε όλη την Ευρώπη.
Ποιοι οι στόχοι του;
Δεν πρόκειται για μια νέα μέθοδο και δε συνοδεύει καμία συγκεκριμένη μέθοδο αλλά για ένα εργαλείο που επιτρέπει στον καθένα να αυτοαξιολογεί τις δεξιότητές του στις γλώσσες που μαθαίνει ή που κατέχει, καθώς και κάθε εμπειρία του σχολική ή εξωσχολική, στις γλωσσικές και διαπολιτισμικές δεξιότητες.
Ο μαθητής χρησιμοποιεί το Portfolio για να προσδιορίσει τις γνώσεις του, τις ανάγκες του και τα κίνητρά του. Παράλληλα το Portfolio ευνοεί την εμπλοκή του μαθητή στη μάθησή του, οδηγώντας τον να σκεφτεί ο ίδιος τρόπους βελτίωσης. Μέσα από μια εύκολη διαδικασία κωδικοποιεί και ταξινομεί τις δεξιότητες που έχει αναπτύξει στη ξένη ή ξένες γλώσσες. Ενώ παράλληλα συνειδητοποιεί τι έχει μάθει, πώς το έχει μάθει, και γιατί το έχει μάθει, ώστε το επίπεδο γλωσσομάθειάς του να είναι αντίστοιχο με αυτό των άλλων μαθητών στη χώρα του αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Και αυτό, διότι οι επικοινωνιακές δεξιότητες που προάγονται αντιστοιχούν στα επίπεδα γλωσσομάθειας, όπως αυτά προσδιορίζονται στο «Κοινό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες» και αφορούν σε ένα ευέλικτο σύστημα πιστοποίησης των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των πολιτών στα κράτη – μέλη. Αυτό επιτρέπει στους μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς να γνωρίζουν επακριβώς το περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Το Portfolio εγκαθιδρύει πλέον τις αντιστοιχίες ανάμεσα στα παρεχόμενα διπλώματα σε όλη την Ευρώπη και για όλες τις γλώσσες.
Ποια η δομή του;
Το Ευρωπαϊκό Διαβατήριο Γλωσσών περιλαμβάνει τρία μέρη:
1. Το Γλωσσικό βιογραφικό
2. Το Διαβατήριο Γλωσσών
3. Το Ντοσιέ
Στο Γλωσσικό βιογραφικό ο μαθητής, με τη βοήθεια του καθηγητή κατά προτίμηση, καταγράφει διαδικασίες με τις οποίες αξιοποιεί λειτουργικά τη ξένη γλώσσα στην καθημερινή του ζωή. Επιπλέον ,παρουσιάζει σε τακτά χρονικά διαστήματα στρατηγικές μάθησης που ακολουθεί για να οικοδομήσει τη νέα γνώση. Επίσης, περιγράφει γλωσσικές και διαπολιτισμικές εμπειρίες, μέσα από τις οποίες αναδεικνύονται αξίες, στάσεις, συμπεριφορές βασισμένες στο σεβασμό της διαφορετικότητας, γλωσσικής και πολιτισμικής. Τέλος, στο Γλωσσικό βιογραφικό περιλαμβάνονται οι σελίδες αυτοαξιολόγησης του μαθητή. Οι σελίδες αυτές περιλαμβάνουν επικοινωνιακές δεξιότητες – στόχους, που εγγράφονται στο πλαίσιο ανάπτυξης των τεσσάρων μακρο – δεξιοτήτων ( κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου, παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου ) και αντιστοιχούν στα έξι επίπεδα γλωσσομάθειας. Ο μαθητής ανατροφοδοτεί σε τακτά χρονικά διαστήματα τις στήλες αυτοαξιολόγησης σύμφωνα με την πορεία μάθησής του. Μέσα από τη διαδικασία αυτή ο μαθητής κωδικοποιεί και ταξινομεί τις δεξιότητες που έχει αναπτύξει στη(στις) ξένη(-ες) γλώσσα(-ες), παρακολουθεί την εξέλιξη της διαδικασίας κατάκτησης της γλώσσας, ενώ παράλληλα συνειδητοποιεί τι έχει μάθει, πώς το έχει μάθει και τι πρέπει να μάθει, ώστε να υλοποιήσει τις προσωπικές του επιδιώξεις.
Στο Διαβατήριο Γλωσσών ο μαθητής δίνει μια γενική εικόνα των γνώσεών του σε διάφορες γλώσσες, καταγράφονται γλωσσικές επικοινωνιακές δεξιότητες που αντιστοιχούν στα έξι επίπεδα ( Α1=στοιχειώδες, Α2=εισαγωγικό, Β1=βασικό, Β2=μεσαίο, C1=ανώτερο, C2=ανώτατο) του Συμβουλίου της Ευρώπης, των οποίων το περιεχόμενο περιγράφεται συνοπτικά. Επίσης, στο Διαβατήριο Γλωσσών ο μαθητής παρουσιάζει κάθε είδους πιστοποίηση που αποδεικνύει τη γλωσσομάθειά του και παραθέτει χρονολογικά με συνοπτικό τρόπο διάφορες γλωσσικές και διαπολιτισμικές εμπειρίες. Το διαβατήριο γλωσσών είναι ένα σημαντικό έγγραφο που συνοδεύει δια βίου το χρήστη( μαθητή, φοιτητή, εργαζόμενο κ.λ.π. ) που καταργεί τα σύνορα στην Ενωμένη Ευρώπη και του επιτρέπει την αρμονική και ισότιμη συμβίωση σε μια πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική Ενωμένη Ευρώπη τόσο σε περιβάλλον εκπαίδευσης όσο και στην αγορά εργασίας.
Στο Ντοσιέ ο μαθητής τεκμηριώνει την εξέλιξη των γνώσεών του στις διάφορες γλώσσες και την επαφή του με τους πολιτισμούς. Μέσα στο Ντοσιέ ο μαθητής καταχωρεί στοιχεία που απεικονίζουν αυτά τα οποία έχει καταγράψει μέσα στο Διαβατήριο Γλωσσών και στο Γλωσσικό βιογραφικό. Ο μαθητής μπορεί να εμπλουτίζει το Ντοσιέ του όποτε ο ίδιος το θεωρεί απαραίτητο.
Η χρησιμότητά του;
Στο σχολείο:
Στόχος του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η ένταξη του Ευρωπαϊκού Portfolio Γλωσσών στην εκπαιδευτική διαδικασία ( δημόσια και ιδιωτική ) των ευρωπαϊκών χωρών ώστε να αποτελεί συνδετικό κρίκο αναγνώρισης της γλωσσομάθειας των ευρωπαίων πολιτών. Κοινό σε όλες τις χώρες της Ευρώπης τόσο στη δομή του όσο και στις αναφορές του στην κλίμακα των δεξιοτήτων, αλλά σεβόμενο τη διαφορετικότητα, προσαρμοσμένο μετά από έρευνα στους δείκτες αξιολόγησης των γλωσσικών δεξιοτήτων της κάθε χώρας, είναι αναγνωρισμένο από όλους τους φορείς των ευρωπαϊκών κρατών.
Με την ένταξη του εγκεκριμένου από το Συμβούλιο της Ευρώπης Portfolio στο σχεδιασμό των μαθημάτων σας, δίνετε εγκυρότητα στο περιεχόμενο των παρεχομένων σπουδών, διότι:
· Υλοποιείται το «Κοινό Πλαίσιο αναφοράς για τις γλώσσες», όπως έχει θεσμοθετηθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης, και οι μαθητές σας αποδεικνύουν ότι το επίπεδο της γλωσσομάθειάς τους είναι αντίστοιχο με κάθε ευρωπαίου πολίτη.
· Συμβάλλετε αποφασιστικά στην αναγνώριση του επιπέδου γλωσσομάθειας των μαθητών σας, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε όλη την Ευρώπη, τόσο σε περιβάλλον εκπαίδευσης όσο και στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία (αναζήτηση εργασίας, διοίκηση κ.λ.π.).
· Προωθείτε τη γλωσσική δημοκρατικοποίηση, την πολυγλωσσία και πολυπολιτισμικότητα.
· Οι μαθητές σας, εφοδιασμένοι με τη θεσμοθετημένη και εγκεκριμένη από το Συμβούλιο της Ευρώπης γλωσσική και διαπολιτισμική ταυτότητα, το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΓΛΩΣΣΩΝ, γίνονται δια βίου ισότιμοι με τους άλλους ευρωπαίους πολίτες σε επίπεδο πιστοποίησης και τεκμηρίωσης των γλωσσικών – διαπολιτισμικών δεξιοτήτων.
· Αναβαθμίζετε την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Μέσα από το Ευρωπαϊκό Portfolio γλωσσών πιστοποιούνται γνώσεις και δεξιότητες που δε μπορούν να πιστοποιηθούν μέσα από τα συμβατικά διπλώματα( «πιστοποίηση μερικών επικοινωνιακών δεξιοτήτων» θεσπισμένη και αναγνωρισμένη από το Συμβούλιο της Ευρώπης ).
Στον καθηγητή:
Μελετώντας το Ευρωπαϊκό Portfolio γλωσσών (σελ.11-36: Γλωσσικό Βιογραφικό), ο καθηγητής έχει μπροστά του έναν ασφαλή και έγκυρο οδηγό των επιμέρους γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων (Ακούω, Διαβάζω, Μιλώ, Γράφω), που πρέπει να κατέχει ο έλληνας μαθητής στο κάθε επίπεδο (Α1,Α2,Β1,Β2,C1,C2), όπως αυτά έχουν θεσπιστεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης και που είναι κοινά για όλες τις γλώσσες.
Έτσι δεν πελαγοδρομεί, γνωρίζει τι πρέπει να διδάξει στο κάθε επίπεδο και προσαρμόζει ανάλογα το περιεχόμενο των μαθημάτων του ώστε το επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών του να είναι το ίδιο με κάθε έλληνα ή ευρωπαίου μαθητή, άρα αναγνωρίσιμο απ’ όλους τους φορείς (εκπαίδευση, διοίκηση, εργοδοσία κ.λ.π.) σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Στο μαθητή:
1. Το Portfolio (ατομικό για κάθε μαθητή) συμβάλλει στο να αποκτήσει πολυγλωσσική και διαπολιτισμική συνείδηση. Να αναπτύξει επικοινωνιακή ικανότητα σε διάφορες γλώσσες. Να συνειδητοποιήσει τους στόχους του και τις προσωπικές του στρατηγικές στην εκμάθηση των γλωσσών. Να καταγράφει την πορεία ανάπτυξης των γλωσσικών επικοινωνιακών δεξιοτήτων και εμπειριών του.
2. Το Διαβατήριο του επιτρέπει πλέον, όπως σε κάθε ευρωπαίο πολίτη, να κινείται άνετα μέσα και έξω από τη χώρα του, να αναγνωρίζει, να πιστοποιεί και να τεκμηριώνει τις γλωσσικές – διαπολιτισμικές δεξιότητές του, και ότι αυτές είναι προσαρμοσμένες στα επίπεδα που περιγράφονται στο Κοινό Πλαίσιο αναφοράς για τις γλώσσες.
3.Ο έλληνας μαθητής έχει πλέον, όπως και κάθε ευρωπαίος ομόλογός του, όχι μόνο ένα εκπαιδευτικό εργαλείο αλλά και μια μεγάλης χρησιμότητας ΄΄ γλωσσική – διαπολιτισμική ταυτότητα ΄΄ που είναι θεσμοθετημένη και εγκεκριμένη από το Συμβούλιο της Ευρώπης, αποδεκτή και αναγνωρισμένη όχι μόνο στη χώρα του αλλά σε όλη την Ευρώπη
( εκπαιδευτική κοινότητα, εργοδότες, διοίκηση κ.λ.π ).
Στους γονείς
Το Ευρωπαϊκό Portfolio γλωσσών επιτρέπει στους γονείς να γνωρίζουν επακριβώς και ανά πάσα στιγμή το επίπεδο και το περιεχόμενο γλωσσομάθειας του μαθητή. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την παρακολούθηση της πορείας του, για τη συνεργασία του με τον καθηγητή αλλά και για τυχόν αλλαγή σχολείου
